[:pl]
Przedawnienie roszczeń majątkowych przedsiębiorstw energetycznych przeciwko odbiorcom energii z tytułu zaległości w opłatach za energię i usługę dystrybucji – choć wywołuje doniosłe i wymierne skutki w zakresie gospodarki energetycznej i interesie ekonomicznym uczestników rynku – ciągle budzi kontrowersje w doktrynie, będąc jednocześnie przedmiotem niejednolitej linii orzeczniczej.
SKUTKI PRZEDAWNIENIA
Skutek przedawnienia następuje po upływie określonego terminu i polega na tym, że odbiorca może uchylić się od zaspokojenia roszczenia. Odbiorca energii po upływie terminu przedawnienia może zatem, bez ujemnych konsekwencji prawnych, odmówić podjęcia zachowania, do którego jest zobowiązany, w tym wypadku odmówić zapłaty za energię lub usługę dystrybucji. Kluczowym problemem do rozstrzygnięcia w doktrynie i orzecznictwie pozostaje określenie terminu przedawnienia roszczeń przedsiębiorstwa energetycznego, opartych na umowie kompleksowej. Problem pozostaje dość złożony zwłaszcza, że Ustawa Prawo energetyczne nie określa terminów przedawnienia roszczeń wynikających z katalogu umów o dostarczanie energii elektrycznej, o których mowa w art. 5 ust. 2 i 3 tej Ustawy tj. z: umowy sprzedaży energii, umowy oświadczenie usług dystrybucji, czy umowy kompleksowej.
UMOWY ROZDZIELONE
Podstawowym instrumentem prawnym wykorzystywanym w ramach zaopatrywania odbiorców w energię elektryczną jest niewątpliwie umowa regulująca wzajemne prawa i obowiązku odbiorców energii i przedsiębiorstw energetycznych, przy czym Ustawa Prawo energetyczne określa dwa warianty uregulowania tych stosunków prawnych. Może się to mianowicie odbywać w wariancie tzw. umów rozdzielonych, gdzie odbiorca jest stroną: 1) umowy sprzedaży zawieranej z przedsiębiorstwem obrotu i uiszcza na rzecz tego sprzedawcy należność za kupioną energię (ceny energii) oraz 2) umowy o świadczenie usług dystrybucji energii zawieranej z przedsiębiorstwem świadczącym te usługi, czyli Operatorem Systemu Dystrybucyjnego. W ramach tej umowy, odbiorca uiszcza na rzecz OSD opłaty dystrybucyjne za świadczoną usługę dystrybucji. W tym wariancie, mamy zatem do czynienia z tzw. pakietem umów, w którym każda z umów tworzy samodzielny byt prawny i rządzi się własnym reżimem prawnym choć cel gospodarczy (dostarczenie energii) może być osiągnięty wyłącznie przy ich jednoczesnym obowiązywaniu.
USŁUGA KOMPLEKSOWA
Dostarczanie energii w drugim wariancie opiera się na tzw. umowie kompleksowej, o której mowa w art. 5 ust. 3 Ustawy Prawo energetyczne, zapewniającej odbiorcy tzw. usługę kompleksową i zawieranej ze sprzedawcą energii, czyli przedsiębiorstwem obrotu energią. Umowa kompleksowa, w szczególności po wprowadzeniu wśród przedsiębiorstw elektroenergetycznych prawnego rozdziału działalności obrotowej i dystrybucyjnej (tzw. unbundling), stała się dość złożoną podstawą stosunków prawnych. Pomimo tego, umowa kompleksowa, czyli umowa zawierająca i łącząca w sobie postanowienia umowy sprzedaży i świadczenia usług dystrybucji energii elektrycznej, stanowi najbardziej atrakcyjną z punktu widzenia odbiorcy końcowego i najszerzej wykorzystywaną podstawę prawną dostarczania energii elektrycznej w Polsce. Wynika to z przyczyn natury prawnej, ale nie bez znaczenia są także pewne zaszłości historyczne i przyjęte w związku z tym w tamtym czasie rozwiązania prawne, których omówienie wykracza poza ramy niniejszego zagadnienia. Wszystko to, jak i sama atrakcyjność tej umowy z punktu widzenia odbiorcy energii, przyczyniło się do popularności tej podstawy stosunków prawnych.
TEORIE WOKÓŁ PRZEDAWNIENIA ROSZCZEŃ Z TYTUŁU UMOWY KOMPLEKSOWEJ
Skala zawartych umów kompleksowych ma oczywiście swoje odzwierciedlenie w ilości dochodzonych przez przedsiębiorstwa roszczeń przeciwko odbiorcom o zapłatę zaległych należności za tzw. usługę kompleksową. W tym obszarze panuje zaś niejednolitość wykładni w zakresie terminu przedawnienia roszczeń przedsiębiorstwa energetycznego. Można wymienić tutaj kilka teorii na temat terminu przedawnienia roszczeń z umowy kompleksowej, z których najbardziej ugruntowana ciągle pozostaje teoria utożsamiająca umowę kompleksową z umową sprzedaży energii, co z kolei – zdaniem zwolenników tej teorii – daje podstawy do stosowania 2-letniego okresu przedawnienia roszczeń sprzedawcy także w zakresie świadczonej usługi kompleksowej. Czyni się to przez pryzmat art. 554 KC: Roszczenia z tytułu sprzedaży dokonanej w zakresie działalności przedsiębiorstwa sprzedawcy, (…) przedawniają się z upływem lat dwóch. w związku z art. 555 KC: Przepisy o sprzedaży rzeczy stosuje się odpowiednio do sprzedaży energii (…). Czy jednak taka kwalifikacja umowy kompleksowej jako umowy sprzedaży jest uprawniona ? Czy nie stanowi zbytniego uproszczenia, a tym samym czy uprawnionym jest stosowanie 2-letniego okresu przedawnienia roszczeń sprzedawcy wynikających z umowy kompleksowej ?
UMOWA KOMPLEKSOWA TO NIE UMOWA SPRZEDAŻY ENERGII
Odrębność ustawowa tych dwóch podstaw prawnych (umowy sprzedaży i umowy kompleksowej) nie powinna budzić już żadnych wątpliwości. Umowa kompleksowa, o której mowa w art. 5 ust. 3 PE stanowi tzw. umowę nazwaną, posiadającą swoją specyficzną nazwę ustawową i uregulowaną właściwymi dla niej przepisami Ustawy – Prawo energetyczne. Pomimo niezadowalającego poziomu regulacji, w tym rozproszenia przepisów dotyczących umowy kompleksowej, całościowa analiza materii ustawowej pozwala zakwalifikować tą umowę jako umowę nazwaną. Umowa ta posiada w Ustawie – Prawo energetyczne swoje odrębne normatywne odniesienie oraz specyficzny dla tej właśnie umowy przedmiot, czyli tzw. usługę kompleksową, o której mowa w art. 3 pkt 30 Ustawy Prawo energetyczne. Na rynku energii elektrycznej nie budzi już żadnej wątpliwości różnica pomiędzy umową kompleksową a innymi typami umów zawieranych w celu dostarczenia energii odbiorcy, zwłaszcza, że wachlarz obowiązków i zakres odpowiedzialności sprzedawcy jako strony umowy kompleksowej jest znacznie szerszy niż w przypadku samej tylko sprzedaży. Nazwa umowy trwale wpisana została do katalogu umów występujących na rynku energii elektrycznej i jako taka nie może być utożsamiana z żadną inną umową, w tym z umową sprzedaży energii elektrycznej, o której przecież mowa w innych przepisach Ustawy Prawo energetyczne.
CO USTAWODAWCA ZŁĄCZYŁ …
Umowa kompleksowa, oprócz postanowień umowy sprzedaży, zawiera także postanowienia umowy o świadczenie usług dystrybucji, bez których łącznie cel gospodarczy (dostarczenie energii do punktu poboru) nie zostałby osiągnięty. Charakteryzuje ją przy tym jedność prawna, co m.in. oznacza, że roszczenia wynikające z umowy kompleksowej nie powinny być poddawane różnym terminom przedawnienia tj. odrębnie dla roszczeń z tytułu sprzedaży
i odrębnie dla roszczeń z tytułu dystrybucji. Taka parcelacja terminów przedawnienia roszczeń wynikających z jednej umowy pozostaje w tym przypadku sztuczna i nie odnajduje przekonywującego uzasadnienia prawnego. Przeciwko takiemu stanowisku (dokonującemu parcelacji terminu przedawnienia roszczeń z umowy kompleksowej) przemawiają również względy praktyczne. W przypadku umowy kompleksowej na wystawionej przez sprzedawcę jednej fakturze, stanowiącej jednocześnie dowód w postępowaniu cywilnym o zapłatę, zawarte są zarówno ceny energii elektrycznej, jak i opłaty dystrybucyjne. Przypisanie różnych terminów przedawnienia roszczeniom sprzedawcy w zakresie świadczeń ujętych na jednym rachunku i w ramach jednego przedmiotu świadczenia tj. tzw. usługi kompleksowej, utrudniłoby obrót gospodarczy. Praktyka orzecznicza winna zatem w tym zakresie zostać zweryfikowana.Świadczenia wynikające ze sprzedaży i dystrybucji energii pozostają zatem nierozerwalnie ze sobą związane, nadto ujmowane są w jednej fakturze z tytułu świadczenia przez sprzedawcę usługi kompleksowej i w ten sposób – jako jednolite roszczenie sprzedawcy energii, czyli strony umowy kompleksowej – dochodzone sąw tym samym postępowaniu cywilnym.
3 LATA DLA ROSZCZEŃ Z TYTUŁU UMOWY KOMPLEKSOWEJ
Skoro więc:
1) umowa kompleksowa stanowi umowę nazwaną uregulowaną w Ustawie – Prawo energetyczne, i jako taka nie może być sprowadzona ani do umowy sprzedaży ani do umowy o świadczenie usług dystrybucji energii, lecz
2) umowa ta stanowi odrębny instrument prawny stanowiący koherentne połączenie ww. podstaw stosunków prawnych
i posiadający swoje normatywne odniesienie, zaś
3) Ustawa – Prawo energetyczne nie określa szczególnego dla umowy kompleksowej terminu przedawnienia roszczeń,
to konsekwentnie należy uznać, że roszczenia przysługujące przedsiębiorstwu energetycznemu prowadzącemu działalność gospodarczą polegającą na obrocie energią, czyli sprzedawcy energii,z tytułu nieuiszczonych należności za energię i usługę dystrybucji (tj. za usługę kompleksową) przedawniają się – zgodnie z ogólną regułą wynikającą z art. 118 KC – z upływem lat 3. Zgodnie z tym przepisem: Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych
z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata.
[:en]Time bar of property claims against energy consumers causes major legal consequences, but it’s still controversial in doctrine, and it’s subject of not a uniform line of jurisprudence.
CONSEQUENCES OF THE TIME LIMITATION
After a lapse of time bar consumer can avoid the obligation of payments. Energy consumer, after the time bar, and without any negative legal consequences, could refuse to behavior, which is his obligation as a customer – in this case – refuse to pay for energy and distribution service. Essential issue which need to be resolved in the doctrine and case law is to define the time bar for the claims, based on a comprehensive agreement. The problem is quite composite, especially becouse the Energy Act does not specify the time bar for claims based on the contracts, mentioned in Article. 5 paragraph. 2 and 3 of the Act, namely: the contract of sale of energy, energy distribution contract, comprehensive contract.
CONTRACTS SEPARATED
The main legal instrument used in the context of the supply of electricity to consumers is undoubtedly an agreement, which regulates mutual rights and obligations of consumers and energy companies. The Energy Act defines the two variants of supplying energy to the place of of delivery of energy. The first variant is based on separated contracts where – in one side – the customer is a party to the 1) contract of sale of electricity concluded with the trading company (in this contract customer pays for energy) and – the other side – the customer is a party of 2) distribution agreement concluded with the company providing these distribution services, called the Distribution System Operator (in this contract customer pays for distribution service). So we have – in this variant – a package of agreements (one is a sale and other is a distribution), in which each of the agreements creates an independent legal entity and is governed by its own legal regime though economic purpose (providing energy) can only be achieved by their simultaneously existence.
COMPREHENSIVE SERVICE
In the second variant energy supply is based on a comprehensive agreement referred to in Article. 5 paragraph 3 Energy Law, ensuring comprehensive service to the recipient, which contains the seller of of energy – energy trading company. Comprehensive contract, especially after the unbundling of energy companies on the trading companies and distribution companies (legal unbundling), became quite composite legal basis for relations between consumers and energy companies. Despite this fact, the comprehensive contract, and thus agreement which contains and connects the provisions of sale and distribution, is the most attractive from the point of view of the final recipient and the most widely used legal basis for the supply of electricity in Poland. That popularity of comprehensive contract in Poland follows from legal reasons (it’s one and only legal base which contains everything which is necessarily to delivery energy), but also some historical precedent and accepted – a time ago – some legal solutions – are not without meaning. All this contributed to the popularity of this legal base for relations in the energy market.
THEORIES ABOUT THE TIME LIMITATION OF CLAIMS OF COMPREHENSIVE CONTRACT.
The scale of the phenomenon of comprehensive agreement has obviously reflected in the amounts of the claims against consumers of this comprehensive service, who have the outstanding debts. In this area there is uniformity of the interpretation of the time bar for the energy trading company’ claims. Presently there are several theories about the time bar for claims of a comprehensive agreement, but the most well-established is the theory which identifies a comprehensive agreement with the contract of sale of energy, and – in the wake of this – adopts a 2-year period of limitation for claims arising from the comprehensive agreement. This is done through the prism of Article 554 of the Civil Code: Claims arising from sales made in the company’s activities seller, (…) barred after the period two years., in connection with article 555 of the Civil Code: „provisions about the sale of things apply accordingly to sale of energy (…).”There are reasonable doubts, whether this qualification comprehensive agreement as a contract of sale, is convincing and – thus – whether it is permitted to use a 2-year time bar for the seller claims arising from the comprehensive contract ?
COMPREHENSIVE AGREEMENT IS NOT A SALE CONTRACT OF ENERGY
The legal separation of these two statutory legal bases (sales contract and comprehensive agreement) should not raise any doubts. Comprehensive contract as – referred to in Article. 5 paragraph. 3 PE – is a nominated contract which has a specific name and it’s own regulation in the Act – Energy Law. Despite the unsatisfactory legal regulation, an overall analysis to dispersed legislation on a comprehensive agreement allows qualify this agreement as a nominated contract. This agreement was nominated by the legislature and has it’s own separate normative reference and specific object received, that is comprehensive service as referred to in Article. 3 paragraph 30 of the Energy Law. In the electricity market there is no doubt about the difference between the comprehensive contract and other types of contracts of supply Energy, especially that the range of seller’s duties and his responsibilities is much greater in complex agreement than in sales contract. Name of this agreement is permanently entered to the catalog of contracts occurring in the electricity market and – as such contract nominated – can not be identified with the contract of sale of electricity, which – in turn – referred to in Article 5 paragraph 2 point 1 of the Energy Law.
THEREFORE, WHAT LEGISLATOR HAS JOINED TOGETHER…
Comprehensive contract, apart from the provisions of the sale agreement, further comprises the necessary provisions of distribution services contract, without which the economic purpose (providing energy to the point of consumption) hasn’t been reached. It is characterized by the legal unity, which also means that the claims arising from the comprehensive agreement should not be separated and subjected to different time bar: separately for claims arising from the sale and separately for claims arising from distribution service. Such breaking the time limitations of claims arising from one contract is improper and has no convincing legal justification.
There are also practical reasons against this concept (making the parcelling of the time bar in comprehensive agreement). In the case of comprehensive agreement recipient receives a single bill. This bill it is also a evidence in civil proceedings and it includes both – the price of electricity and distribution charges. Different time bar for claims contained on one bill would hinder the economic turnover. Judicial practice should be verified.
The objects received arising from the sales and distribution of energy are therefore inextricably connected in the comprehensive agreement, are recorded in one bill as a comprehensive service and thus constitute a single claim .
3 YEARS FOR CLAIMS OF COMPREHENSIVE CONTRACTS
If so we recognize that:
1) the comprehensive contract is a nominated contract, regulated by in the Act – Energy Law, and – as such – it can not be reduced either to the contract of sale or the contract of energy distribution,
2) the comprehensive contract is a separate legal instrument which has it’s own normative reference, and
3) Energy Law Act doesn’t specify a time bar for particular contracts of delivery of Energy,
it need to be consistently considered that the seller’s claims arising from unpaid bills of electricity and distribution service (comprehensive service) have to be treated as a barred – according to a general rule arising from Article 118 of the Civil Code – with the passage of 3 years.[:]
[:pl]Najnowsze komentarze[:en]Newest comments[:]