SPRZEDAŻ REZERWOWA ENERGII

utworzone przez | sty 10, 2017 | Bez kategorii | 0 komentarzy

[:pl]Ustawa Prawo energetyczne (dalej PE) nie definiuje pojęcia sprzedawcy rezerwowego czy też sprzedaży rezerwowej energii choć pojęcia te trwale i powszechnie występują w obrocie. Sprzedawca rezerwowy to funkcjonujący na rynku energii podmiot (przedsiębiorstwo obrotu energią), który zapewnia ciągłość dostarczania (a właściwie sprzedaży) energii, „w przypadku zaprzestania dostarczania tej energii przez wybranego przez odbiorcę sprzedawcę” (art. 5 ust. 2a pkt 1 lit. b PE).

 

 

MINIMALIZM USTAWOWY, CZYLI „Z REZERWĄ” DO SPRZEDAWCY REZERWOWEGO.

Ustawodawca dość oględnie potraktował instytucję sprzedawcy rezerwowego, poświęcając jej de facto jedynie ww. artykuł 5 ust. 2a pkt 1 lit. b PE, dedykowany nadto  nie samemu sprzedawcy rezerwowemu, ale elementom umowy o świadczenie usług dystrybucji. Zgodnie z tym artykułem: Umowa o świadczenie usług dystrybucji energii elektrycznej, której stroną jest użytkownik systemu niebędący podmiotem odpowiedzialnym za bilansowanie handlowe, powinna zawierać także, w przypadku gdy użytkownikiem systemu jest: 1) odbiorca – oznaczenie: b) podmiotu będącego dla odbiorcy sprzedawcą i zgodę tego odbiorcy na zawarcie przez operatora systemu dystrybucyjnego umowy sprzedaży energii elektrycznej z tym sprzedawcą, na jego rzecz i w jego imieniu, w przypadku zaprzestania dostarczania tej energii przez wybranego przez odbiorcę sprzedawcę;

 

CO WYNIKA Z PRZEPISU ?

Pomijając w tym miejscu krytyczne wnioski wypływające z analizy sposobu i metody regulacji tak istotnej z punktu widzenia bezpieczeństwa energetycznego i ciągłości dostarczania energii instytucji, należy ustalić co wynika z ww. przywołanego przepisu Ustawy PE.

Po pierwsze: umowa o świadczenie usług dystrybucji energii powinna określać/wskazywać sprzedawcę pełniącego dla odbiorcy, funkcję sprzedawcy rezerwowego.

Po drugie: w ww. umowie dystrybucyjnej odbiorca powinien upoważnić Operatora Systemu Dystrybucyjnego (jako stronę ww. umowy) (dalej OSD) do zawarcia w imieniu i na rzecz tego odbiorcy umowy sprzedaży rezerwowej, w określonej sytuacji, o której mowa poniżej.

Po trzecie: OSD jest upoważniony do zawarcia w imieniu i na rzecz odbiorcy umowy sprzedaży rezerwowej wyłącznie w przypadku zaprzestania dostarczania energii przez wybranego przez odbiorcę sprzedawcę;

 

LUKA PRAWNA.

Dyspozycja cytowanego przepisu wzbudza, w praktyce jego stosowania, poważne wątpliwości, przywołuje rozmaite koncepcje interpretacyjne i rodzi niewiadome niemalże w każdym z ww. punktów. Ustawa – co niezwykle istotne w skutkach – nie rozstrzyga także czy sprzedawca rezerwowy pełni funkcje o charakterze publicznoprawnym czy też obowiązki o takim charakterze w stosunku do tej funkcji nie występują. Omówienie tej materii będzie przedmiotem także kolejnych publikacji.

Niemniej, w tym stanie prawnym przyjąć należy, że umowa sprzedaży rezerwowej powinna zostać zawarta wyłącznie w przypadku zaprzestania dostarczania energii przez wybranego sprzedawcę, przy czym ustawodawca nie odnosi się do przyczyn tego zaprzestania. W skrajnym przypadku, wedle literalnej wykładni, można by zatem wysnuć wniosek, iż ta swoista ochrona odbiorcy dotyczy także przypadków zaprzestania dostarczania energii z przyczyn leżących po stronie odbiorcy. Wówczas sprzedaż rezerwowa byłaby uruchomiona także w sytuacji, kiedy to sam odbiorca powoduje zaprzestanie dostarczania energii przez wybranego przez siebie sprzedawcę. Ustawodawca nie dokonuje bowiem w Ustawie Prawo energetyczne żadnych w tym względzie wyłączeń.

Konsekwencje wynikające z tej niewątpliwej luki intra legem i niedookreślenia w zakresie zwrotu: „zaprzestanie dostarczania przez wybranego sprzedawcę” mogą prowadzić również do nadużywania pozycji i funkcji sprzedawcy rezerwowego, zwłaszcza w płaszczyźnie „walki o klienta”, w warunkach konkurencji. Nie zawsze jest bowiem jasne – zwłaszcza wobec sprzecznych stanowisk stron i przyjętej argumentacji prawnej – czy wybrany przez odbiorcę sprzedawca rzeczywiście „zaprzestał dostarczania” energii. Z kolei uruchomienie sprzedaży rezerwowej może w praktyce doprowadzić do trwałej i bezpowrotnej utraty klienta/odbiorcy przez wybranego sprzedawcę. Nie bez znaczenia jest bowiem fakt, że przedsiębiorstwo obrotu w obecnym stanie prawnym może występować zarówno w roli sprzedawcy rezerwowego jak i – nierzadko w następstwie sprzedaży rezerwowej – tzw. sprzedawcy z wyboru.Takie ukształtowanie poszczególnych ról pełnionych przez uczestników rynku energii wywołuje oczywiście bezpośredni skutek w interesie odbiorcy energii, ale także rzutuje na kształtowanie mechanizmów konkurencji na rynku.

Przywołane ryzyka wynikają z nieuregulowania i niedookreślenia w prawie funkcji i procedury sprzedaży rezerwowej, w tym kto i kiedy może tą funkcje pełnić. To z kolei daje spore pole interpretacyjne, zależnie od reprezentowanych w danym przypadku interesów poszczególnych uczestników rynku.

 

SWOISTA PRÓBA WYPEŁNIENIA LUKI PRAWNEJ.

Swoistą próbę wypełnienia opisanej wyżej luki w prawie energetycznym w zakresie sprzedaży rezerwowej (i nie tylko) stanowi m.in. Instrukcja Ruchu i Eksploatacji Sieci Dystrybucyjnej (dalej IRiESD), czyli dokument przygotowywany przez OSD i – poza wyjątkami opisanymi w Ustawie Prawo energetyczne – zatwierdzany przez Prezesa URE oraz publikowany na stronie OSD. IRiESD zawiera m.in. opis procedury sprzedaży rezerwowej. Dokument ten stanowi także – zgodnie z art. 9g ust. 12 in fine PE – „część umowy o świadczenie usług przesyłania lub dystrybucji paliw gazowych lub energii elektrycznej lub umowy kompleksowej”. Instrukcje poszczególnych Operatorów Systemów Dystrybucyjnych regulują szereg zagadnień dotyczących sprzedaży rezerwowej, w tym przypadki, w których sprzedaż rezerwowa jest wyłączona. Przykładowo, zgodnie z IRiESD  sprzedaż rezerwowa nie zostanie uruchomiona w sytuacji:

  • wstrzymania   dostarczania   energii   elektrycznej   do   odbiorcy, z powodów, o których mowa w art. 6a ust. 3 PE (brak zgody odbiorcy na zainstalowanie przedpłatowego układu pomiarowo-rozliczeniowego),
  • wstrzymania dostarczania   energii   elektrycznej   do   odbiorcy, z powodów, o których mowa art. 6b ust. 1 PE (nielegalny pobór energii lub zwłoka w zapłacie za usługę dystrybucyjną),
  • wstrzymania dostarczania   energii   elektrycznej   do   odbiorcy, z powodów, o których mowa art. 6b ust. 2 PE (zwłoka w zapłacie za usługę dystrybucji lub pobraną energię) lub
  • wstrzymania dostarczania   energii   elektrycznej   do   odbiorcy, z powodów, o których mowa art. 6b ust. 4 PE (instalacja znajdująca się u odbiorcy stwarza bezpośrednie zagrożenie życia, zdrowia lub środowiska) albo
  • wydania  przez  sąd  polubowny  wyroku  dotyczącego wstrzymania dostarczania na niekorzyść odbiorcy w gospodarstwie domowym lub
  • wydania niekorzystnej dla tego odbiorcy decyzji przez Prezesa URE.

Z kolei Generalna Umowa Dystrybucyjna (GUD) dla usługi kompleksowej (GUD-k), czyli umowa zawierana pomiędzy sprzedawcą a OSD i regulująca warunki współpracy stron w zakresie świadczenia przez OSD usługi dystrybucji dla odbiorców, z którymi ten sprzedawca zawarł umowy kompleksowe, definiuje pojęcie sprzedawcy rezerwowego, nieco jednak uzupełniając ustawowe przesłanki uruchomienia tejże sprzedaży rezerwowej, cyt.: „Sprzedawca rezerwowy – przedsiębiorstwo energetyczne posiadające koncesję na obrót energią elektryczną, umowę o świadczenie usług dystrybucji energii elektrycznej z OSD, będący sprzedawcą dla Odbiorcy w przypadku zaprzestania dostarczania energii elektrycznej przez wybranego przez Odbiorcę sprzedawcę lub gdy wybrany przez Odbiorcę sprzedawca utracił POB”;

Tego rodzaju „wyprowadzanie” istotnych norm rangi ustawowej do aktów typu IRiESD czy do tzw. GUD, choć nieuchronne wobec opisanego na wstępie minimalizmu ustawowego, nie stanowi prawidłowej i dobrej praktyki, zwłaszcza w przypadku tak doniosłych dla kształtowania mechanizmów rynku i bezpieczeństwa energetycznego instytucji jak sprzedaż rezerwowa energii elektrycznej. Prowadzi do nadto do rozproszenia ważnej – z punktu widzenia celów Ustawy Prawo energetyczne – materii w rozmaitych aktach o różnym statusie i randze.

Dla przykładu i zobrazowania skutków przyjętej metodyki regulacji można chociażby wskazać, iż w niektórych IRiESD pojawiały się postanowienia wskazujące wprost dane przedsiębiorstwo jako sprzedawcę rezerwowego. Skoro zaś – jak już wskazałam – zgodnie z Ustawą PE (art. 9g ust. 12 in fine PE), przedmiotowa Instrukcja stanowi część umowy o dostarczanie energii, której stroną jest odbiorca, to konsekwentnie odbiorca związany jest także postanowieniami IRiESD (jako części umowy), w tym w zakresie sprzedaży rezerwowej.

WNIOSKI.

W świetle powyższego, de lege ferenda ustawodawca powinien rozstrzygnąć w przepisach rangi ustawowej lub poprzez delegację ustawową istotne wątpliwości wynikające z luki prawnej poprzez – odpowiednie do rangi zagadnienia  – uregulowanie instytucji sprzedawcy rezerwowego i sprzedaży rezerwowej energii elektrycznej.

c.d.n.

[:en]

Ustawa Prawo energetyczne (dalej PE) nie definiuje pojęcia sprzedawcy rezerwowego czy też sprzedaży rezerwowej energii choć pojęcia te trwale i powszechnie występują w obrocie. Sprzedawca rezerwowy to funkcjonujący na rynku energii podmiot (przedsiębiorstwo obrotu energią), który zapewnia ciągłość dostarczania (a właściwie sprzedaży) energii, „w przypadku zaprzestania dostarczania tej energii przez wybranego przez odbiorcę sprzedawcę” (art. 5 ust. 2a pkt 1 lit. b PE).

 

 

MINIMALIZM USTAWOWY, CZYLI „Z REZERWĄ” DO SPRZEDAWCY REZERWOWEGO.

Ustawodawca dość oględnie potraktował instytucję sprzedawcy rezerwowego, poświęcając jej de facto jedynie ww. artykuł 5 ust. 2a pkt 1 lit. b PE, dedykowany nadto  nie samemu sprzedawcy rezerwowemu, ale elementom umowy o świadczenie usług dystrybucji. Zgodnie z tym artykułem: Umowa o świadczenie usług dystrybucji energii elektrycznej, której stroną jest użytkownik systemu niebędący podmiotem odpowiedzialnym za bilansowanie handlowe, powinna zawierać także, w przypadku gdy użytkownikiem systemu jest: 1) odbiorca – oznaczenie: b) podmiotu będącego dla odbiorcy sprzedawcą
i zgodę tego odbiorcy na zawarcie przez operatora systemu dystrybucyjnego umowy sprzedaży energii elektrycznej z tym sprzedawcą, na jego rzecz i w jego imieniu, w przypadku zaprzestania dostarczania tej energii przez wybranego przez odbiorcę sprzedawcę;

CO WYNIKA Z PRZEPISU ?

Pomijając w tym miejscu krytyczne wnioski wypływające z analizy sposobu i metody regulacji tak istotnej z punktu widzenia bezpieczeństwa energetycznego i ciągłości dostarczania energii instytucji, należy ustalić co wynika z ww. przywołanego przepisu Ustawy PE.

Po pierwsze: umowa o świadczenie usług dystrybucji energii powinna określać/wskazywać sprzedawcę pełniącego dla odbiorcy, funkcję sprzedawcy rezerwowego.

Po drugie: w ww. umowie dystrybucyjnej odbiorca powinien upoważnić Operatora Systemu Dystrybucyjnego (jako stronę ww. umowy) (dalej OSD) do zawarcia w imieniu i na rzecz tego odbiorcy umowy sprzedaży rezerwowej, w określonej sytuacji,
o której mowa poniżej.

Po trzecie: OSD jest upoważniony do zawarcia w imieniu i na rzecz odbiorcy umowy sprzedaży rezerwowej wyłącznie
w przypadku zaprzestania dostarczania energii przez wybranego przez odbiorcę sprzedawcę;

LUKA PRAWNA.

Dyspozycja cytowanego przepisu wzbudza, w praktyce jego stosowania, poważne wątpliwości, przywołuje rozmaite koncepcje interpretacyjne i rodzi niewiadome niemalże w każdym z ww. punktów. Ustawa – co niezwykle istotne w skutkach – nie rozstrzyga także czy sprzedawca rezerwowy pełni funkcje o charakterze publicznoprawnym czy też obowiązki o takim charakterze w stosunku do tej funkcji nie występują. Omówienie tej materii będzie przedmiotem także kolejnych publikacji.

Niemniej, w tym stanie prawnym przyjąć należy, że umowa sprzedaży rezerwowej powinna zostać zawarta wyłącznie
w przypadku zaprzestania dostarczania energii przez wybranego sprzedawcę, przy czym ustawodawca nie odnosi się do przyczyn tego zaprzestania. W skrajnym przypadku, wedle literalnej wykładni, można by zatem wysnuć wniosek, iż ta swoista ochrona odbiorcy dotyczy także przypadków zaprzestania dostarczania energii z przyczyn leżących po stronie odbiorcy. Wówczas sprzedaż rezerwowa byłaby uruchomiona także w sytuacji, kiedy to sam odbiorca powoduje zaprzestanie dostarczania energii przez wybranego przez siebie sprzedawcę. Ustawodawca nie dokonuje bowiem w Ustawie Prawo energetyczne żadnych w tym względzie wyłączeń.

Konsekwencje wynikające z tej niewątpliwej luki intra legem i niedookreślenia w zakresie zwrotu: „zaprzestanie dostarczania przez wybranego sprzedawcę” mogą prowadzić również do nadużywania pozycji i funkcji sprzedawcy rezerwowego, zwłaszcza w płaszczyźnie „walki o klienta”, w warunkach konkurencji. Nie zawsze jest bowiem jasne – zwłaszcza wobec sprzecznych stanowisk stron i przyjętej argumentacji prawnej – czy wybrany przez odbiorcę sprzedawca rzeczywiście „zaprzestał dostarczania” energii. Z kolei uruchomienie sprzedaży rezerwowej może w praktyce doprowadzić do trwałej i bezpowrotnej utraty klienta/odbiorcy przez wybranego sprzedawcę. Nie bez znaczenia jest bowiem fakt, że przedsiębiorstwo obrotu
w obecnym stanie prawnym może występować zarówno w roli sprzedawcy rezerwowego jak i – nierzadko w następstwie sprzedaży rezerwowej – tzw. sprzedawcy z wyboru. Takie ukształtowanie poszczególnych ról pełnionych przez uczestników rynku energii wywołuje oczywiście bezpośredni skutek w interesie odbiorcy energii, ale także rzutuje na kształtowanie mechanizmów konkurencji na rynku.

Przywołane ryzyka wynikają z nieuregulowania i niedookreślenia w prawie funkcji
i procedury sprzedaży rezerwowej, w tym kto i kiedy może tą funkcje pełnić. To z kolei daje spore pole interpretacyjne, zależnie od reprezentowanych w danym przypadku interesów poszczególnych uczestników rynku.

SWOISTA PRÓBA WYPEŁNIENIA LUKI PRAWNEJ.

Swoistą próbę wypełnienia opisanej wyżej luki w prawie energetycznym w zakresie sprzedaży rezerwowej (i nie tylko) stanowi m.in. Instrukcja Ruchu i Eksploatacji Sieci Dystrybucyjnej (dalej IRiESD), czyli dokument przygotowywany przez OSD i – poza wyjątkami opisanymi w Ustawie Prawo energetyczne – zatwierdzany przez Prezesa URE oraz publikowany na stronie OSD. IRiESD zawiera m.in. opis procedury sprzedaży rezerwowej. Dokument ten stanowi także – zgodnie z art. 9g ust. 12 in fine PE – „część umowy o świadczenie usług przesyłania lub dystrybucji paliw gazowych lub energii elektrycznej lub umowy kompleksowej”. Instrukcje poszczególnych Operatorów Systemów Dystrybucyjnych regulują szereg zagadnień dotyczących sprzedaży rezerwowej, w tym przypadki, w których sprzedaż rezerwowa jest wyłączona. Przykładowo, zgodnie z IRiESD  sprzedaż rezerwowa nie zostanie uruchomiona w sytuacji:

  • wstrzymania   dostarczania   energii   elektrycznej   do   odbiorcy, z powodów, o których mowa w art. 6a ust. 3 PE (brak zgody odbiorcy na zainstalowanie układu pomiarowo-rozliczeniowego),
  • wstrzymania dostarczania   energii   elektrycznej   do   odbiorcy, z powodów, o których mowa art. 6b ust. 1 PE (nielegalny pobór energii lub zwłoka
    w zapłacie za usługę dystrybucyjną),
  • wstrzymania dostarczania   energii   elektrycznej   do   odbiorcy, z powodów, o których mowa art. 6b ust. 2 PE (zwłoka w zapłacie za usługę dystrybucji lub pobraną energię) lub
  • wstrzymania dostarczania   energii   elektrycznej   do   odbiorcy, z powodów, o których mowa art. 6b ust. 4 PE (instalacja znajdująca się u odbiorcy stwarza bezpośrednie zagrożenie życia, zdrowia lub środowiska) albo
  • wydania  przez  sąd  polubowny  wyroku  dotyczącego wstrzymania dostarczania na niekorzyść odbiorcy w gospodarstwie domowym lub
  • wydania niekorzystnej dla tego odbiorcy decyzji przez Prezesa URE.

Z kolei Generalna Umowa Dystrybucyjna (GUD) dla usługi kompleksowej, dostępna m.in. na stronach operatorów, definiuje m.in. pojęcie sprzedawcy rezerwowego, nieco jednak uzupełniając ustawowe przesłanki uruchomienia tejże sprzedaży rezerwowej, cyt.: „Sprzedawca rezerwowy – przedsiębiorstwo energetyczne posiadające koncesję na obrót energią elektryczną, umowę o świadczenie usług dystrybucji energii elektrycznej z OSD, będący sprzedawcą dla Odbiorcy w przypadku zaprzestania dostarczania energii elektrycznej przez wybranego przez Odbiorcę sprzedawcę lub gdy wybrany przez Odbiorcę sprzedawca utracił POB”;

Tego rodzaju „wyprowadzanie” istotnych norm rangi ustawowej do aktów typu IRiESD czy do tzw. GUD, choć nieuchronne wobec opisanego na wstępie minimalizmu ustawowego, nie stanowi prawidłowej i dobrej praktyki, zwłaszcza w przypadku tak doniosłych dla kształtowania mechanizmów rynku i bezpieczeństwa energetycznego instytucji jak sprzedaż rezerwowa energii elektrycznej. Prowadzi do nadto do rozproszenia ważnej – z punktu widzenia celów Ustawy Prawo energetyczne – materii
w rozmaitych aktach o różnym statusie i randze. Dla przykładu i zobrazowania skutków przyjętej metodyki regulacji można chociażby wskazać, iż w niektórych IRiESD pojawiały się postanowienia wskazujące wprost dane przedsiębiorstwo jako sprzedawcę rezerwowego. Skoro zaś – jak już wskazałam – zgodnie z Ustawą PE (art. 9g ust. 12 in fine PE), przedmiotowa Instrukcja stanowi część umowy o dostarczanie energii, której stroną jest odbiorca, to konsekwentnie odbiorca związany jest także postanowieniami IRiESD jako części umowy), w tym w zakresie sprzedaży rezerwowej.

WNIOSKI.

W świetle powyższego, de lege ferenda ustawodawca powinien rozstrzygnąć w przepisach rangi ustawowej lub poprzez delegację ustawową istotne wątpliwości wynikające z luki prawnej poprzez – odpowiednie do rangi zagadnienia  – uregulowanie instytucji sprzedawcy rezerwowego i sprzedaży rezerwowej energii elektrycznej.

 

[:]